به‌خێربێن بۆ وڵاتی خۆتان



15 oktober 2011

بمانبوورە کەیسنجەر!
پرسیارێک لە سەرۆکی پەڕلەمانی کوردستان!



تێبێنی: ئەم وتارە لە رۆژنامەی (رووداو) بە کوردی و لە سایتی رووداو بە ئینگلیزی بڵاو کراوەتەوە.

کاوە ئەمین


سەردانەکی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، کەمال کەرکووکی بۆ ئەمریکا، مشتومڕێکی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، بەتایبەتی دوای ئەوەی کە چەند پەرلەمێنتارێک داوا دەکەن کە دەبێت ئەجندای سەردانەکەی کراوە بێت و تێچوونی سەفەرەکەیشی بخرێتە بەردەم ئەندامانی پەرلەمان و لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت. ئەگەرچی دەبوو وەزیر و سەرۆک پەرلەمان و کاربەدەستانی ئەو وڵاتە کاتێک سەردانی شوێنێک دەکەن بە پارەی خەڵک (کە دەڵێم خەڵک لە وڵاتێکی وەکو سوێد، سیاسییەکان بەدەر لە کاری شەخسی خۆیان کاروباری حکومەت بۆ نموونە سەفەری رەسمی دیکە بە پارەی باج وەرگرتن خەڵک دەکەن)، دیارە لە کوردستان دەبێتب بڵێین بەو پارەیەی کە وەکو بودجە لە عێراقەوە دەنێردرێت بۆ کوردستان، ئەوا خەرجی و مەسرەفەکانیان نەک بۆ داودەستگای پەیوەندیدار بەڵکو لەسەر ماڵپەری دەستگاکانیان دادەنێن، ئیتر پێویست بەو حەسیرمەیانە ناکات.


ئەوەی بەلای منەوە جێگای سەرنج و تێروانییە، سەردانی سەرۆکی پەرلەمانە بۆ لای کەسێکی وەکو هێنری کەیسنجەر کە بەیەکێک لە ئەندازیارانی هەرەسهێنای شۆررشی ئەیلوول لە ساڵی ١٩٧٥، دادەنرێت؟ لە هەواڵێکدا کە لەسەر ماڵپەری پەرلەمان دانراوە و تێیدا هاتووە کە کەیسنجەر دەڵێت: رووداوەکانی ١٩٧٥ و دواتر ناحاڵێبوونیکی دروستکردووە لە لای کورد! هەرەسهێنانی شۆرشێکی ١٤ ساڵە و دەیان هەزار کوژراو و بریندار و کاولکردنی وڵاتێک لە لای جەنبیان ناحاڵیبوونە. کەیسنجەر کەسێکی درۆزن و ساختەچییە و هەموو شتێکی لەبەرژەوەندی ئەمریکا و ئیسرایلدا کردووە لە ناوچەکەدا، خۆزگە دەمزانی سەرۆکی پەرلەمان لە وەڵامی ئەو قسەیەدا چی بە کەیسنجەر گوتووە؟ چونکە ئەوەی کە لە هەواڵەکەی پەرلەماندا بڵاو کراوەتەوە تەنها وەکو کوڕزانەوە وایە! کەمال کەرکووکی نەدەبوو بچێتە دیداری کەسێک کە هیچی لە سەددام و ئەوانی دیکە کەمتر نییە بۆ کورد، کە هەردەشچوو دەبوو داوای لێبکردایە کە با لەسەرەمەرگیشدا بێت داوای لێبووردن لە گەلی کورد بکات!

11 augusti 2011

خۆشەویستی نیشتیمان
کاوە ئەمین

تێبینی: ئەم وتارە لە رۆژنامەی رووداوی رۆژی دووشممە (٨/٨) بڵاو کراوەتەوە.

لەم رۆژانەی پێشوودا، سوواری تەکسییەک بووم، جیاوازیی نێوان ئەم تەکسییە و زۆربەی ئەوانی دیکە ئەوە بوو کە گۆرانی تورکی و عەرەبی و فارسی لێنەدەدا، دیاریش بوو لەو کەسانە نەبوو کە رک لەسک بێت و کەسێکی تا بڵێی کوردستانی بوو. لەو ماوە کەمەی کە پێکەوە بووین لە چەندین دەرگاماندا، گرانی بەنزین، ناهۆشیاری خەڵک، دردۆنگی ئۆپۆزسیۆن و بێمنەتی حکومەت. لە وڵاتێکدا کە وەک دەڵێن دوومەم وڵاتە لە دنیادا کە نەوتی خەزنکراوی هەیە و بەدەست بێ بەنزینی و گرانیی و خراپی بەنزینەوە بناڵێنێت، مەگەر مرۆڤ بتوانێت تەنیا بە یەک وشە پێناسەی بکات، ئەویش شەرممە.

04 augusti 2011


قەندیل ئێرانیش دەهەژێنێ!

کاوە ئەمین

تێبینی: ئەم وتارە لە ڕۆژنامەی (رووداو)ی  ١ ئابی ٢٠١١ دا بڵاو کراوەتەوە.

لە دوای رووخانی رژێمی بەعس لە عێراق، تورکیا و ئێران بە جیابێت یانیش پێکەوە، بۆردومانکردنی باشووری کوردستانیان خستۆیە پێشی پێشەوەی ئەجندای سیاسی و سەربازی خۆیانەوە، تا ئێستا دەیان هاووڵاتی کورد بوونەتە قووربانی. هەرچەندە ئەو دەوڵتانە (PKK  و پەژاک) دەکەنە بینانوو، بەڵام ڕاستییەکەی ئامانجیان هەموو کوردە و گرنگ نییە بۆیان کوردی کوێندەر دەکوژرێت، چونکە لە دیدی ئەو داگیرکەرانەوە یەک کورد هەیە ئەویش  "کوردی خراپە"، ئیتر ئەو هەموو شێڕ و ڕێوی هێناوەیەی نێو رۆژنامەکان و شیکردنەوە و ماستاوکردنی بێتام و لێکدانەوە و پاساوهێنانەوە هەمووی قسەی رووتن وەک شاعیر دەڵێت: قسەیش ناچێتە ناو گیرفانەوە.

07 juni 2011

 بوله‌ند توران: "ئێمه‌ یه‌کێتی کوردمان ته‌نیا بۆ هه‌ڵبژاردن ناوێت"

کاوه‌ ئه‌مین

لایه‌نگرانی پارتی ئاشتی و دیموکراتی BDP له‌ وڵاتانی ئه‌وروپا ده‌ستیان به‌ هه‌ڵمه‌تێکی پشتیوانی له‌و پارته‌ کردووه‌ له‌ شێوه‌ی ئاهه‌نگگێران و گردبوونه‌ی سیاسی. بۆ زانیاری زیاتر له‌سه‌ر ڕه‌وشی سیاسی باکووری کوردستان و هه‌ڵبژاردنه‌کانی 12 ته‌مووز داهاتوو، ئه‌م گفتوگۆیه‌مان له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ند و ئه‌ندامی شاره‌داری گه‌وره‌ی قه‌یانپار له‌ دیاربه‌کر (ئامه‌د) ئاماده‌کردووه‌ که‌ هه‌م وه‌کو هونه‌رمه‌ند و هه‌میش وه‌کو سیاسییه‌ک بۆ پشتیوانی کوردانی تاراوگه‌ له‌ به‌ره‌ی ره‌نج، سه‌ردانی سوێدی کردبوو.

کاوه‌ ئه‌مین: ده‌کرێت خۆتمان پێ بناسێنیت؟

بوله‌ند توران: من ناوم بوله‌ند تورانه‌، هونه‌رمه‌ندم و له‌ ساڵی 2009، له‌سه‌ر لیستی BDP کاندیدکرام بۆ هه‌ڵبژارنی شاره‌وانییه‌کان، ئێستا ئه‌ندامی شورای شاره‌وانی قه‌یانپنارم له‌ شاره‌وانی مه‌زنی ئاماده‌.

کاوه‌ ئه‌مین: کۆمیسۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیا بڕیاری ڤیتۆکردنی 12 کاندیدی سه‌ربه‌خۆی دا، به‌ڵام هه‌رزوویش به‌شیمان بوونه‌وه‌، ئه‌و دوو هه‌ڵوێسته‌ جیاوازه‌ له‌کاتێکی وا که‌مدا بۆ؟

بوله‌ند توران: ئێمه‌ له‌ کوردستان و تورکیا 61 کاندیدی سه‌ربه‌خۆمان دیارکردووه‌، چونکه‌ له‌ تورکیا، ئه‌گه‌ر وه‌ک پارت به‌شداری بکه‌یت ده‌بێت ڕێژه‌ی 10% ده‌نگده‌رانی هه‌موو تورکیا به‌ده‌ست بخه‌یت. راستیه‌که‌ی ئه‌و به‌ربه‌سته‌شیان بۆ کورد داناوه‌ بۆیه‌ نایه‌نه‌وێت بیگۆڕین، ده‌نا ئێمه‌ ناچارنه‌ده‌بووین به‌ کاندیدی سه‌ربه‌خۆ به‌شداری بکه‌ین. کاتێک AKP ناوی کاندیده‌کانی ئێمه‌ بینی که‌ له‌ که‌سایه‌تی نیشتیمانپه‌روه‌ری کورد و که‌سایه‌تیه‌ به‌هێزه‌کانن، که‌وته‌ فرتوفێڵ، به‌تایبه‌تی ئه‌وان چه‌ند ساڵێکه‌ له‌سه‌ر حوکمن و له‌ سووپاوه‌ بیگره‌ تا کۆمیسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌کان خه‌ڵکی گوێڕایه‌ڵی خۆیان هه‌یه، بۆیه‌ ویستیان به‌ناوی دیموکراتی و دۆزی ‌   KCK وه‌ زه‌ربه‌یه‌کی گه‌وره‌مان لێبده‌ن، به‌ڵام ئه‌وه‌ی که ‌ئه‌وان چاوه‌ڕوانیان نه‌ده‌کرد ئه‌وه‌ بوو که‌ گه‌لی کورد له‌ باکوور به‌وشێوه‌ گرسه‌ییه‌ بڕژێنه‌ سه‌رشه‌قامه‌کان و ته‌نانه‌ت رووبه‌ڕووی تانک و تۆپی تورک ببه‌نه‌وه‌، له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ هه‌ندێک له‌ رۆژنامه‌نووس و نووسه‌ره‌ تورکه‌ دیموکراتخوازه‌کان هه‌ڵوێستێکی باشیان نیشاندا، هه‌روه‌ها له‌ ئه‌وروپا و زۆرشوێنی دیکه‌وه‌ ڕه‌خنه‌ له‌ تورکیا گیرا، بۆیه‌ تورکیا ناچاربوو بڕیاره‌که‌ی خۆی بگۆڕێت. کاتێک گه‌لی کورد به‌ڕێگای دیموکراتی هه‌نگاو بنێت، به‌ڵام ئه‌وان به‌وشێوه‌یه‌ وه‌ڵامی بده‌نه‌وه‌، ئه‌وا بێگومان به‌ که‌ڤه‌ر و به‌رد و دار وه‌ڵامی تورکیا ده‌ده‌نه‌وه‌، ئێمه‌ له‌گه‌ڵ توندوتیژیدا نین، به‌ڵام که‌ ڕێگاکانمان لێبگرن، خۆ وه‌کو په‌ز له‌به‌رده‌میاندا دانانیشین و سه‌رمانبڕن. ئه‌وه‌تا گه‌لانی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ده‌یانه‌وێت به‌ شێوه‌یه‌کی ئاشتیانه‌ مافه‌کانیان به‌ده‌ست بخه‌ن، به‌ڵام که‌ ڕێگای دیموکراتی ده‌گیرێت، خه‌ڵک ناچار ده‌بێت په‌نا بۆ ڕێگای دیکه‌ ببات. ئێمه‌ خۆشحاڵین که‌ هه‌موو کوردستان به‌ره‌و خۆڕێکخستن ده‌چێت، به‌ڵام له‌ باکووری کوردستان باشتره‌ چونکه‌ به‌هۆی بارودۆخه‌که‌وه‌ میلله‌ت هه‌مووی له ‌سیاسه‌ته‌وه‌ گلاوه‌ و خۆیان به‌دواچوون بۆ رووداوه‌کان ده‌که‌ن.

30 maj 2011

ئه‌منستی په‌نجا ساڵ دژی ئه‌شکه‌نجه‌

کاوه‌ ئه‌مین



په‌نجا ساڵ پێش ئێستا، له‌ 28 گوڵانی 1961، پارێزه‌رێکی به‌ریتانی بانگه‌وازێکی بڵاو کرده‌وه‌ تێیدا داوای پشتیوانی له‌ "زیندانییه‌ له‌بیرکراوه‌کان" کرد. ئه‌و پارێزه‌ره‌ که‌ ناوی پیته‌ر بێنه‌سۆن بوو، مه‌به‌ستی له‌ "زیندانییه‌ له‌بیرکراوه‌کان" ئه‌وانه‌ بوو که‌ به‌هۆی بیروباوه‌ڕی سیاسی یانیش ده‌ربڕینی بۆچونێک که‌ له‌گه‌ڵ رژێمه‌ دیکتاتۆرییه‌کاندا نه‌ده‌هاته‌وه، زیندانی ده‌کران. ئه‌وانه‌ی که‌ زیندانی ده‌کران ده‌خرانه‌ ژێر ئه‌شکه‌نجه‌ و لێدانه‌وه‌، یانیش سووکایه‌تی سێکسیان پێده‌کرا و هه‌ندێک جاریش هه‌ر له‌ زیندانه‌کاندا له‌ناو ده‌بران و له‌سێداره‌ ده‌دران.

ئه‌و ده‌ستپێشخه‌رییه‌ پیته‌ر سه‌ره‌تایه‌ک بوو بۆ دامه‌زارندنی لێبوورندی نێونه‌ته‌وه‌ی (ئه‌منستی ئینته‌رناشیۆناڵ) که‌ ئێستا له‌ 150 وڵاتدا چاودێر و لقی هه‌یه‌ و نزیکه‌ی سێ ملیۆن ئه‌ندامی خۆبه‌خشی هه‌یه‌. یه‌کێک له‌ کاره‌کانی ئه‌منستی له‌قاودانی ئه‌و وڵات و ته‌نانه‌ت ئه‌و گروپه‌ چه‌کدارانه‌یه‌ که‌ ئه‌شکه‌نجه‌ به‌کارده‌هێنن به‌دژی نه‌یاره‌کانیان که‌ ته‌نها تاوانیان ئه‌وه‌یه‌ وه‌کو ئه‌وان بیرناکه‌نه‌وه‌ یانیش به‌دژی یاسا ناداتپه‌روه‌ریه‌کاندا ده‌چێته‌وه‌. نابه‌رانبه‌ری ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی که‌ هێشتا به‌شێکی زۆری جیهان به‌ده‌ستیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت. رێکخراوی ئه‌منستی له‌ ڕیگای خه‌باتی مه‌ده‌نیانه‌وه‌ کاره‌کانی به‌رێوه‌ده‌بات له‌شێوه‌ی ئیمزاکۆکردنه‌وه‌، بڵاوکردنه‌وه‌ی ناوی زیندانیان و خۆپیشاندان و چالاکی جۆربه‌جۆری دیکه‌وه‌ گوشار ده‌خه‌نه‌ سه‌ر ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی که‌ هێشتا ئه‌شکه‌نجه‌دان، له‌سێدراه‌دان و هه‌ڵاواردنی نه‌ژادی و جنسی و ئاینییان تێدایه‌.

23 maj 2011

کورد و هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیا

کاوه‌ ئه‌مین


یه‌کێک له‌ پایه‌ گرنگه‌کانی سیستێمێکی دیموکراتی، هه‌ڵبژاردنه‌. له‌ دوای ساڵانی په‌نجاکانی سه‌ته‌ی رابردووه‌وه‌، له‌ تورکیا هه‌ڵبژاردن به‌ڕێوه‌ ده‌چێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ به‌و مانایه‌ نایێه‌ت که‌ ئه‌و وڵاته‌ دیموکراتی تێدا سه‌قامگیر بووه‌، به‌تایبه‌تی له‌ باکووری کوردستان، هه‌تا سه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌کانیش کورد وه‌کو نه‌ته‌وه‌ نه‌یتوانیوه‌ نوێنه‌ری خۆی هه‌ڵبژێرێت، ئه‌و کوردانه‌یشی که‌ ئه‌ندامی پارته‌ تورکیه‌کان بوون، هیچ کاتێک نه‌یانتوانیووه‌ و نه‌یانویستووه‌ وه‌کو نوێنه‌ری کورد له‌ په‌رله‌مانی ئه‌و وڵاته‌دا خۆیان نیشان بده‌ن، به‌ڵکو هه‌میشه‌ له‌ خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان و به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌ی سه‌رده‌ستی تورکدا بوون.

دوای ئه‌وه‌ی بۆ یه‌که‌مین جار له‌1992، کورد ده‌نگیان به‌ نوێنه‌ری خۆیاندا، زۆری پێنه‌چوو دیموکراتیه‌که‌ی تورکیا په‌رده‌ درۆینه‌که‌ی له‌سه‌ر خۆی داماڵی و نوێنه‌ره‌کانی کورد به‌ به‌هانه‌ی جوداخوازی له‌ په‌رله‌مانی ئه‌و وڵاته‌ کرانه‌ ده‌ره‌وه‌ و هه‌ندێکیان ره‌وانه‌ی حه‌پسخانه‌ کران و ئه‌وانی دیکه‌یشیان په‌نایان بۆ ده‌ره‌وه‌ی وڵات برد. ئه‌وه‌ چه‌ند خولێکه‌ سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئاسته‌نگیه‌کان کوردانی باکوور به‌شێوه‌یه‌کی سنوورداریش بێت توانیویانه‌ نوێنه‌ری خۆیان هه‌ڵبژێرێن، به‌ڵام هێشتا نوێنه‌رانی کورد نه‌یانتوانیوه‌ کاریگه‌ری گه‌وره‌ له‌سه‌ر سیاسه‌تی ده‌وڵه‌تی تورکیا دابنێن، ئه‌وه‌یش په‌یوه‌ندی به‌ که‌مته‌رخه‌می و بێتوانایی نوێنه‌رانی کورده‌وه‌ نییه‌ به‌ڵکو‌ رێگری سه‌ره‌کی په‌یوه‌ندی به‌ ‌بوونی ئه‌و هه‌موو یاسا نادیموکراتیانه‌ی ئه‌و وڵاته‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ تا ئێستایش جگه‌ له‌ تورک هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌کی دیکه‌ به‌ ره‌سمی دانی پێدا نانرێت، له‌ هیچ وڵاتێکی دنیادا به‌ربه‌ستی وه‌کو ئه‌وه‌ی له‌ تورکیا هه‌یه‌ له‌به‌رده‌م پارته‌ سیاسیه‌کاندا دانه‌نراوه‌. بۆ ئه‌وه‌ی پارتێکی سیاسی بتوانێت ئه‌ندام بنێرێته‌ په‌رله‌مان ده‌بێت رێژه‌ی 10% له‌ هه‌موو ده‌نگه‌کانی تورکیا بێنێ، بۆیه‌ پارته‌ کوردییه‌کان ناچاران په‌نا بۆ کاندیدی سه‌ربه‌خۆ به‌رن ئه‌ویش له‌ وڵاتێکی داگیرکراوی وه‌کو کوردستاندا که‌ ڕیژه‌ی نه‌خوێنده‌واری به‌چاو تورکیاوه‌ له‌ ئاستێکی به‌رزدایه‌ و ده‌وڵه‌ت هه‌موو ئیمکاناتێکی خستۆته‌ به‌رده‌م سیستێمی توانه‌وه‌ی کوردان، کارێکی ئاسان نییه‌.